فونداسیون و اجرای آن از مهم‌ترین عملیات‌ها در ساخت و ساز است که خود مراحل مختلفی را شامل می‌شود. قالب بندی فونداسیون یکی مراحلی است که در اجرای فونداسیون بسیار مهم است و تحت شرایط و استانداردهای مخصوصی انجام می‌شود و انواع خاص خود مانند آجر، چوب و فلز را دارد. در این مقاله به انواع قالب‌های پایه، ویژگی‌ها، مزایا و معایب هر یک از آنها می‌پردازیم.
قالب بندی فونداسیون چیست؟
قالب بندی یکی از عملیات اجرایی و بسیار مهم در ایجاد فونداسیون است. در حقیقت، پس از حفاری و بتن‌ریزی و اجرای بتن، نوبت به تشکیل فونداسیون می‌رسد. قالب بندی، به نوبه خود، پیامدهای زیادی برای جنبه‌های مختلف ساخت‌وساز، از جمله زمان و هزینه دارد.
بنابراین رعایت نکات اجرایی، نگهداری، کمیت و کیفیت اجرا، استفاده از بهترین نوع قالب و مطابق با نوع پروژه، تأثیر بسزایی در کل پروژه دارد. مواد مورد استفاده در قالب بندی بستگی به موارد مختلف مانند بودجه دارد. قالب بندی، صرف نظر از نوع مواد، از نظر اندازه نیز متفاوت خواهد بود.
نکات کلیدی قالب بندی فونداسیون
- مشخص کردن کیفیت قالب بندی و مواد اولیه
- شاقول بودن فونداسیون ساختمان
- مشخص کردن طول و عرض و ارتفاع ابعاد فونداسیون
- رعایت کردن پوشش آرماتورها را در فونداسیون
- قالب‌های ثابت و قوی و درزبندی مناسب بتن برای جلوگیری از سرخوردن بتن
- استفاده کردن از روغن قالب به‌منظور افزایش کیفیت سطح بتن و مقاومت بیشتر قالب‌ها
انواع قالب بندی فونداسیون
طبقه بندی اصلی انواع قالب بندی فونداسیون بر اساس مواد اولیه مورد استفاده در اجرای آنها است. بر این اساس، انواع قالب بندی‌های زیر را می‌توان در نظر گرفت.
- قالبگیری آجری
- قالبگیری فلزی
- قالبگیری چوبی
- قالبگیری بتنی
قالب بندی آجری
فونداسیون آجری یکی از رایج‌ترین انواع قالب بندی است. فونداسیون آجر بیشتر در پی‌های مجاور خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد. ضخامت قالب بندی آجر بستگی به ارتفاع بتن و نیروهای وارد شده به آن دارد و به طور عمده در محدوده ۱۰ تا ۲۰ سانتی‌متر خواهد بود. از طرف دیگر قالب آجری باید طوری طراحی و اجرا شود که بتواند در برابر بتن‌ریزی نیروی جانبی وزن بتن، ویبراتور و همچنین وزن کارگر را تحمل کند و ثبات خود را حفظ نماید.
قالبگیری آجری دارای مزایایی مانند در دسترس بودن مواد اولیه ساده و ارزان بودن آن است. مزیت دیگر این است که پس از سفت شدن بتن، آجرها را می‌توان به‌راحتی از قالب جدا کرد و می‌توان از آنها در مکان‌های دیگر استفاده کرد. از سوی دیگر، عدم رعایت استانداردها در اجرای آن می‌تواند منجر به معایبی مانند کرمو شدن آجرها یا ریزش آنها شود. مشکل اصلی این نوع قالب این است که آجر آب بتنی مجاور را جذب کرده و باعث خشک شدن آن می‌شود. این عمل فعل و انفعالات شیمیایی موجود در آن را متوقف می‌کند و در نهایت حدود ۵ سانتی‌متر از بتن مجاور تجزیه می‌شود.
قالب بندی چوبی
یکی دیگر از قالب بندی‌های پر طرف‌دار فونداسیون نوع چوبی است که به دلیل هزینه کم و سرعت بالای اجرا است. استفاده از قالب چوبی برای تشکیل فونداسیون در بسیاری از موارد مقرون به صرفه بوده و سرعت اجرای فونداسیون را افزایش می‌دهد. استفاده از قالب‌های چوبی در پروژه‌های بزرگ یا تولید بیشتر مورد توجه قرار دارد.
چوب و تخته سه لا برای همه کارهای قالب، از ساخت قاب تا دیوار و پایه‌ها استفاده می‌شود. برای ساخت قالب از چهار تراش، تخته و تخته سه لا استفاده می‌شود. قالب‌ها باید به اندازه‌ای تولید شوند که بتوان آنها را با تجهیزات کارگاهی و نیروی انسانی حمل کرد. هنگام ساخت، نصب و بتن‌ریزی باید دقت زیادی به خرج داد تا از آسیب رساندن به سطوح و لبه‌های نرم جلوگیری شود. به‌خصوص مراقبت بیشتر برای قالبگیری و ذخیره قالب‌ها لازم است.
سبک و ارزان، استفاده آسان و اجرای آسان، ضریب حرارت کم و اتصالات ساده را می‌توان مهم‌ترین مزیت‌های قالب چوبی فونداسیون دانست. از طرفی قالب چوبی دارای استحکام پایینی است و پس از مدتی کیفیت لازم را نخواهد داشت و عدم توجه به این موضوع می‌تواند پی را برای اجرا سخت کند. از دیگر معایب قالب چوبی می‌توان به احتمال وجود درز و شکاف زیاد در ساختار قالب اشاره کرد که باعث کاهش کیفیت بتن می‌شود.
قالب بندی فلزی فونداسیون
استحکام قالب در برابر نیروهایی که توسط خود سازه و عوامل دیگر به آن وارد می‌شود. یکی از مهم‌ترین دلایل در انتخاب یکی از انواع قالب‌های فونداسیون است. بسیاری از پروژه‌های ساختمانی نیاز به مقادیر زیادی استحکام قالب دارند، به همین دلیل از قالب فلزی استفاده می‌شود. اتصالات فلزی به سه نوع ثابت، کشویی و لغزان طبقه‌بندی می‌شوند.
در پروژه‌هایی که حجم کار زیاد است و تنوع قالب گیری نیز کم است، قالبگیری فلزی یا فولادی مقرون به صرفه خواهد بود. هزینه اولیه این نوع قالبگیری بیشتر از انواع دیگر است، اما از طرف دیگر، دوام بالای آنها می‌تواند تا حد زیادی این هزینه مازاد را پوشش دهد. قالب‌های فولادی به دلیل دوام و امکان استفاده از اتصالات خاص، با سرعت بالا باز و بسته می‌شوند. در هوای گرم و سرد، این قالب‌ها باید تا حد امکان عایق‌بندی شده و از تغییرات حرارتی جلوگیری شود.
مزایای اصلی قالب فلزی فونداسیون می‌تواند سرعت اجرای بالا، سادگی روش و روش اتصال، استحکام بسیار بالا، دوام بالا، تنظیم سریع و مونتاژ قالب، ایجاد سطح صاف برای بتن ریخته شده در قالب، استحکام و عدم احتراق و بهره‌وری بالا را ذکر کرد. از سوی دیگر، نباید از معایبی مانند وزن زیاد، هزینه‌های بالای راه‌اندازی اولیه و نیاز به لوازم و ترتیبات ویژه غافل شد.
قالب بندی بتنی فونداسیون
همان‌طور که در قسمت قالب فلزی ذکر شد، استحکام قالبگیری در برابر نیروها یکی از مهم‌ترین جنبه‌های انتخاب قالب خاص است. سیستم‌های قالب بتنی از استحکام بالایی برخوردارند و از طرف دیگر مهاربندی آن به درستی امکان‌پذیر است. محل قرارگیری قالب بتنی باید به نحوی باشد که بتن از آنها خارج نشود. برای ساخت قالب بتنی، قالب باید سرد باشد. اگر قالب گرم باشد، کیفیت بتن را نیز کاهش می‌دهد و رنگ آن را تغییر می‌دهد. این باعث می‌شود که بتن شکل استاندارد خود را از دست بدهد. در مورد مزایای این نوع قالب، باید توجه داشت که قالب بتنی از استحکام و دوام بسیار بالایی برخوردار است. اما از سوی دیگر، سرعت اجرای آن کند است و به نیروی کار زیادی نیاز دارد.
برای خرید انواع قالب وافل و قالب یوبوت می توانید به وب سایت گروه تخصصی سازه ماناپاد مراجعه نمایید.